Liberiýada humar oýunlary we onlaýn kazinolar

Liberiýa - Afrikadaky iň gadymy demokratik ulgamlaryň biri we humarly oýunlara degişlilikde iň liberal ýurisdiksiýalaryň biri bolan ýurt.

Goňşy ýurtlardan tapawutlylykda bu ýerde gembling kanunlaşdyryldy we onlarça ýyl bäri düzgünleşdirilýär.

Kazinolar, lotereýalar, bukmeker kontoralary we hatda onlaýn operatorlar resmi ygtyýarnamalar boýunça işleýärler, döwlet bolsa pudaga salgyt salmakdan durnukly girdeji alýar.

---

Taryhy kontekst

Humar oýunlary Liberiýada 1960-njy ýyllarda, ykdysady ösüş we syýahatçylyk döwründe peýda boldy.

Ilkinji kazinolar daşary ýurtly myhmanlara gönükdirilen "Hotel Africa Casino" we "Monrovia Palace" boldy.

1990-njy ýyllardaky raýat uruşlaryndan soň humar oýnamak pudagy ýok edildi, ýöne 2005-nji ýylda Ellen Jonson-Serlifiň hökümeti bu pudagy dikeldip, milli düzgünleşdiriji döredip, hususy kompaniýalar üçin täze ygtyýarnamalary kabul edip başlady.

Şondan bäri Liberiýa humarly oýunlar ykdysadyýete doly birleşdirilen Afrika ýurtlarynyň birine öwrüldi.

---

Kanunçylyk we düzgünleşdirmek

Humar oýunlary Gaming and Betting Act 2016 kanuny bilen düzgünleşdirilýär we pudaga gözegçilik Liberia National Lottery Authority (LNLA) tarapyndan amala aşyrylýar.

Esasy düzgünler:

• gembling ähli görnüşlerde - kazinolar, lotereýalar, jedeller, onlaýn oýunlar;
• ygtyýarnamalar 3 ýa-da 5 ýyla berilýär;
• salgytlar işiň kategoriýasyna baglylykda 10% -den 25% -e çenli üýtgeýär;
• operatorlar dogruçyllyk we jogapkärli oýun standartlaryny berjaý etmäge borçludyrlar;
• LNLA düzgün bozulan halatynda işini togtatmaga haklydyr.

Liberiýada daşary ýurt maýadarlarynyň gatnaşmagyna rugsat berilýär we ygtyýarnamalary Liberian Gaming Enterprises hökmünde hasaba alnan kompaniýalar alyp bilerler.

---

Humarly oýunlaryň kanuny görnüşleri

1. Kazinolar - doly kanuny, oýun awtomatlaryna, ruletka, poker we blackjeklere rugsat berilýär.

2. Bukmeker kontoralary - tutuş ýurt boýunça işleýär, sport, e-sport we wirtual oýunlara jedelleri kabul edýär.

3. Lotereýalar we bingolar - LNLA tarapyndan resmi taýdan ygtyýarlandyrylan we gözegçilik edilýär.

4. Onlaýn gembling - 2019-njy ýyldan düzgünleşdirilýär;

ýurduň çäginde ýa-da deňizde serwerleri bolan ygtyýarlandyrylan operatorlara ýol berilýär.

---

Kazinolar we humar oýunlary

Liberiýada syýahatçylara we ýerli oýunçylara gönükdirilen birnäçe meşhur kazinolar bar.

Iň uly obýektler:

• "Royal Grand Casino" (Monrowiýa) - "Royal Grand Hotel" myhmanhanasyndaky saýlama kazino;
• Golden Beach Casino (Painsville) - kenarda meşhur kärhana;
• Atlantic Casino & Lounge - stol oýunlary we slotlary bolan döwrebap klub.

2024-nji ýylda ýerüsti kazinolardan gelýän girdeji 25 million dollardan geçdi we girdejiniň takmynan 30% -i ýurduň býudjetine gönükdirilýär.

---

Onlaýn gambling

Onlaýn gambling - Liberiýada humarly oýunlaryň iň çalt ösýän ugry.

2019-njy ýylda kanunlaşdyrylandan soň, LNLA ýerli markalary we halkara platformalary goşmak bilen onlaýn işjeňlik üçin birnäçe ygtyýarnama berdi.

Meşhur operatorlar:

• BetLiberia, Winner Liberia, Premier Bet Liberia;
• 1xBet, BetWinner, Stake. com, BC. Game.

Oýunçylar jedel edip, slot, göni oýun, rulet we poker oýnap bilerler.

Töleg usullary:

• Orange Money и Lonestar Cell MTN Money;
• bank kartlary (UBA, Ecobank, GTBank);
• cryptocurrencies (Bitcoin, USDT, Tron) - deňiz kazinolarynda işjeň ulanylýar.

Ulanyjylaryň 70% -den gowragy smartfonlar arkaly jedelleri ýerine ýetirýär we bazaryň gurluşynda onlaýn gemblingiň paýy eýýäm 45% -den geçýär.

---

Ykdysady ähmiýeti

Gembling döwlet üçin görnükli girdeji çeşmesine öwrüldi.

"Liberia Economic Review 2024" -iň maglumatlaryna görä, oýun pudagyndan gelýän girdeji ýylda 40 million dollar töweregi bolup, şolardan 10 milliony sosial gaznalara, bilime we sporta gönükdirilýär.

Oňyn täsirleri:

• hyzmatlar we IT ulgamynda iş üpjünçiliginiň ösüşi;
• syýahatçylyk pudagyny ösdürmek;
• nagt däl tölegleri höweslendirmek;
• daşary ýurt maýa goýumlaryny çekmek.

---

Medeni we dini kontekst

Liberiýanyň ilatynyň 85% -i hristian dinine uýýar we bu ýerde humarly oýunlara bolan garaýyş ortaça oňyn.

Ybadathana garaşlylygyň töwekgelçiligi barada duýduryş berýär, ýöne gemblingiň doly gadagan edilmegini talap etmeýär.

Jemgyýetde gembling ahlak üçin howp hökmünde däl-de, güýmenje görnüşi hökmünde kabul edilýär.

Esasanam sportbetting meşhur - futbol we basketbol ýaşlaryň arasynda uly gyzyklanma döredýär.

---

Perspektiwalar

Liberiýa 2030-njy ýyla çenli elektron ygtyýarnamalary we amallara gözegçilik ulgamyny girizip, onlaýn gembling sebit merkezine öwrülmegi meýilleşdirýär.

Ösüşiň esasy ugurlary:

• lotereýalaryň milli onlaýn platformasynyň işe girizilmegi;
• oýun kurortlaryna maýa goýumlaryny höweslendirmek;
• daşary ýurt operatorlary üçin erkin ygtyýarlandyryş zolagyny döretmek.

2030-njy ýyla çenli bazaryň çak edilýän mukdary - $120-150 mln, ortaça ýyllyk ösüş 12-15%.

---

Liberiýa Afrikadaky iň açyk we progressiw humar bazarlaryndan biridir.

Bu ýerde eýýäm ygtyýarlandyrylan kazinolar we onlaýn operatorlar işleýär, döwlet bolsa gemblingi ykdysadyýeti we syýahatçylygy ösdürmegiň guraly hökmünde ulanýar.