Butanda humar oýunlary we onlaýn kazinolar

Butan - buddist filosofiýasy döwlet syýasatynyň esasyny düzýän Aziýanyň iň ýapyk we ruhy gönükdirilen ýurtlarynyň biri.

Goňşy Nepaldan tapawutlylykda Butan humarly oýunlary ahlak ýörelgelerini we jemgyýetçilik abadançylygyny bozmak hasaplap, öz ykdysadyýetinden düýbünden çykardy.

Döwlet "milli bagta" we durnukly ösüşe bil baglap, kazinolary ýa-da gembling pudagyny ösdürmäge ymtylmaýar.

---

Kanunçylyk binýady

Humarly oýunlar birbada birnäçe kadalaşdyryjy hukuk namalary bilen düzgünleşdirilýär:

• The Penal Code of Bhutan (2004, 2011-nji ýyldaky düzedişler bilen) - humar oýunlaryny guramagy we oňa gatnaşmagy aç-açan gadagan edýär;
• The Information, Communications and Media Act (2018) - onlaýn gambling we gazino saýtlarynyň mahabatyny gadagan edýär;
• Lottery Act (2016) - lotereýa işiniň ýeke-täk rugsat berlen görnüşini düzgünleşdirýär.

Esasy düzgünler:

• pul üçin islendik oýun bikanun hasaplanýar;
• düzgün bozanlara jerime we 3 ýyla çenli azatlykdan mahrum etmek jezasy berilýär;
• Butanyň raýatlary daşary ýurt lotereýalaryna ýa-da onlaýn nyrhlara gatnaşyp bilmeýärler;
• Internetde humarly oýunlar hödürleýän operatorlar Bhutan InfoComm and Media Authority (BICMA) arkaly petiklenýärler.

---

Dini we medeni kontekst

Buddizm diňe bir din däl, butanlylaryň dünýägaraýşynyň esasyny düzýär.

Bu gymmatlyklar ulgamynda humarly oýunlar açgözlügiň we garaşlylygyň içki sazlaşygy bozýan görnüşi hökmünde kabul edilýär.

Şonuň üçin hökümet kazino gadaganlygyny ykdysady çäklendirme hökmünde däl-de, eýsem jemgyýetiň öňünde ahlak borjy hökmünde görýär.

Hatda ýurtda Gross National Happiness (GNH) döwlet maksatnamasy bar, bu ýerde ýörelgeleriň biri "garaşlylykdan azat jemgyýet".

Humarly oýunlar alkogol we temmäki bilen birlikde zyýanly endiklere deňleşdirilýär.

---

Oýunlaryň kanuny görnüşleri

Onlyeke-täk kadadan çykma - 2016-njy ýylda döredilen we Maliýe ministrligine tabyn bolan "Bhutan Lottery Limited" (BLL) döwlet lotereýasy.

BLL-iň esasy aýratynlyklary:

• milli çekeleşikleri guramak;
• jemgyýetçilik maksatnamalaryny - bilim, saglygy goraýyş, infrastruktura maliýeleşdirmek;
• lotereýa agentlerine gözegçilik etmek we biletleriň bikanun satylmagyna garşy durmak.

2010-njy ýyla çenli Butan lotereýasy Hindistan bilen bilelikde işledi, ýöne korrupsiýa dawasyndan soň ýapyldy.

Lotereýanyň täze görnüşi diňe içerki bazara we aç-açanlyga gönükdirilendir.

2024-nji ýylda "Bhutan Lottery" -den alnan girdeji Nu 250 million (≈ 3 million dollar) töweregi bolup, sosial gaznalara doly gönükdirildi.

---

Onlaýn gambling

Butan onlaýn gemblingiň islendik görnüşini düýbünden gadagan edýär.

BICMA (Bhutan InfoComm and Media Authority) internet giňişligine gözegçilik edýär we:

• onlaýn kazino, poker we jedeller saýtlary;
• deňiz domenleri (1xBet, Betway, Parimatch we ş.m.);
• sosial ulgamlarda we köpçülikleýin habar beriş serişdelerinde humarly oýunlaryň mahabaty.

Gulpdan geçmek üçin VPN ulanmak tehniki taýdan mümkindir, ýöne bu kanun tarapyndan jezalandyrylýar.

Information, Communications and Media Act (391-395-nji madda) laýyklykda raýatlaryň gadagan edilen onlaýn oýunlara gatnaşmagy Nu 100,000 (1200 dollar) jerime we azatlykdan mahrum etmek jezasy bilen "kiber jenaýat" hökmünde ykrar edilip bilner.

---

Bikanun bazar

Butanda humarly oýunlaryň kölege pudagy berk gözegçilik we köpçülikleýin islegiň ýoklugy sebäpli iň az.

Şeýle-de bolsa, Hindistan bilen serhetýaka sebitlerde - Funçoling, Sarpang, Samdrup-Jonghar - ýaşaýjylaryň hindi onlaýn lotereýalaryna we nyrhlaryna, esasanam ykjam programmalar arkaly gatnaşmagy ýagdaýlary bar.

2023-nji ýylda Butan polisiýasy IPL döwründe bikanun kriket jedelleri bilen baglanyşykly birnäçe tussag etdi.

Düzgün bozanlardan hindi operatorlarynyň smartfonlary, nagt we SIM kartalary konfiskasiýa edildi.

Şeýle-de bolsa, bikanun işjeňligiň derejesi goňşulary - Nepal we Hindistan bilen deňeşdirilende gaty pes bolmagynda galýar.

---

Ykdysady we durmuş syýasaty

Butan hökümeti ykdysady ösüşiň ahlak we ruhy gymmatlyklara zyýan ýetirmeli däldigine ynanyp, kazino we humar oýnamak ideýasyndan bilkastlaýyn ýüz öwürýär.

Countryurt:

• ekoturizm we trekking (Gimalaý aýlary, monastyrlar, medeni ýollar);
• durnukly oba hojalygy;
• humarly oýunlara bagly bolmadyk bilim we sanly tehnologiýalar.

Butan kemçiliklerden we sosial kynçylyklardan azat "arassa" ýurduň keşbini işjeň wagyz edýär.

Şonuň üçin hem ýurdumyzda ýekeje kazino, ýekeje bukmeker edarasy hem, ýekeje resmi onlaýn operator hem ýok.

---

Salgyt salmak

---

Gözegçilik we jeza

Kanunçylygyň ýerine ýetirilişine gözegçiligi:

• Royal Bhutan Police;
• Bhutan InfoComm and Media Authority (BICMA);
• Ministry of Finance (lotereýa departamenti arkaly).

Düzgün bozmalar seýrek bolýar, ýöne häkimiýetler milli habar beriş serişdeleri we bilim kampaniýalary arkaly raýatlara jogapkärçiligi yzygiderli ýatladýarlar.

---

Perspektiwalar

Butan humarly oýunlary awtonom ýa-da onlaýn görnüşde kanunlaşdyrmagy meýilleşdirmeýär.

Uzak möhletleýin perspektiwada diňe aşakdaky ugurlara seredilýär:

1. Sosial lotereýalar üçin sanly platformalary ösdürmek.

2. Sebitleýin haýyr-sahawat oýunlaryna gatnaşmak mümkinçiligi.

3. VPN we deňiz domenlerinden kiber gözegçiligini güýçlendirmek.

Ýurt ruhy ösüşe we durmuş deňagramlylygyna tarap ugruny saklaýar, bu ýerde maddy tolgunma sazlaşyga howp hökmünde kabul edilýär.

---

Butan Günorta Aziýanyň ýeke-täk ýurdy bolup, onda humarly oýunlar ykdysady gowşaklyk sebäpli däl-de, aňly döwlet filosofiýasy sebäpli düýbünden ýok.

Bu ýerde kazino, totalizator ýa-da onlaýn gambling ýok, ýöne "şowlulyk jedelleri" ideýasy buddist dünýägaraýşyna ters gelýär.

"Şadyýan tolgunmagyň" ýerine Butan öz raýatlaryna we syýahatçylaryna sazlaşyk, ruhubelentlik we arassa dynç alyş hödürleýär, bu bolsa bagtyň ýeňişlerde däl-de, içki rahatlykda ölçenilip bilinjekdigini subut edýär.