Ekwadorda humarly oýunlaryň taryhy
Ekwador özboluşly ýoldan geçdi: 1990-2000-nji ýyllarda ýerli adaty oýunlardan we haýyr-sahawat lotereýalaryndan başlap, kazinolaryň çalt ösmegine we 2011-nji ýyldaky referendumyň soňraky berk gadagançylygyna. Bu traýektoriýa medeni, jemgyýetçilik we syýasy faktorlaryň jemgyýetiň howsala bolan garaýşyny we ony düzgünleşdirmegi nädip emele getirýändigini görkezýär.
Yspandan öňki we irki kolonial tejribeler
Dohink däpleri. Koloniýadan öňki döwürde And halklarynyň arasynda töwekgelçilik elementleri bolan ýaryşlar we oýunlar (ýaryşlaryň netijesine jedeller, däp-dessurlarda çekeleşikler) bolupdyr. Bu "kazino" däldi, ýöne medeni kodda bäsdeşlik we üstünlik ruhy bardy.
Kolonial döwür. Ispaniýanyň administrasiýasy wise-şa tejribesini getirdi: haýyr-sahawat we ybadathana zerurlyklary üçin lotereýalar, baýramçylyklarda we ýarmarkalarda totalizatorlar, şeýle hem gözegçilik edilýän görnüşleriň daşyndaky "pul oýnuny" çäklendirmek üçin ilkinji synanyşyklar.
XIX asyr we respublikan Ekwador
Döwlet we haýyr-sahawat lotereýalary. Garaşsyzlyk gazanylandan soň sosial taslamalary (hassahanalary, mekdepleri, haýyr-sahawat başlangyçlaryny) maliýeleşdirmäge gönükdirilen lotereýalar "kanuny tolgunmanyň" durnukly görnüşine öwrüldi.
Şäher dynç alyşyny liberallaşdyrmak. Port we söwda merkezlerinde (Guaýakil, Kito, Kuenka) kartoçkalar, bilýard we dünýewi dynç alyş birleşdirilen klublar we salonlar ösdi. Düzgünler tolkun görnüşinde üýtgedi, ýöne lotereýalar "sosial taýdan kabul ederlikli" görnüşdäki statusyny saklady.
XX asyr: hususy salonlardan kazino pudagyna
1930-1970-nji ýyllar. Ýapyk klublardan has açyk "şowlulyk salonlaryna" geçmek; wagtal-wagtal gadaganlyklar we rugsatlar syýasy ugruna baglydy.
1980-1990-njy ýyllar: syýahatçylygyň ösüşi. Myhmanhana infrastrukturasyny we halkara howa gatnawlaryny ösdürmegiň fonunda ýurdumyzda myhmanhanalarda we güýmenje toplumlarynda täjirçilik kazinolary peýda bolýar. Olar syýahatçylara we baý ýerli müşderilere gönükdirilendir.
2000-nji ýyllaryň başy: institusionalizasiýa. Kazinolar, bingozallar we oýun salonlary iri şäherlerde işleýär; senagat iş ýerlerini, salgyt girdejilerini emele getirýär we myhmanhana segmentiniň özüne çekijiligini ýokarlandyrýar.
2011: öwrülişik nokady - milli referendum
Syýasy kontekst. 2011-nji ýylyň maý aýynda kazinolary we oýun zallaryny gadagan edýän meseleler bilen referendum geçirildi (garaşlylygy we sosial töwekgelçilikleri höweslendirýän obýektler hökmünde).
Ses bermegiň netijesi. Saýlawçylaryň köpüsi çäklendiriji çäreleri goldady. Ondan soň kazinolaryň we zallaryň tapgyrlaýyn ýatyrylmagy, bar bolan desgalaryň ýapylmagy, ygtyýarnamalaryň yzyna alynmagy we gözegçiligiň güýçlendirilmegi boldy.
2012: kararyň ýerine ýetirilişi. Soňky aýlaryň dowamynda edaralar işini bes etdiler, enjamlar möhürlendi, jaýlar bolsa işiň beýleki görnüşlerine gönükdirildi.
Gadaganlygyň ykdysadyýet we jemgyýet üçin netijeleri
Iş üpjünçiligi we syýahatçylyk. Bu ýapylyş iş zynjyryna degdi: iri myhmanhanalar VIP-syýahatçylar üçin labyr güýmenjelerini ýitirdi, goňşy pudaklar (waka-senagat, restoranlar, taksiler) traffigiň azalandygyny duýdy.
Durmuş syýasaty. Gadaganlygy goldaýanlar "çalt tolgunma" we baglanyşykly töwekgelçilikleriň (oýun garaşlylygy, maşgala gapma-garşylyklary) peselendigini bellediler.
Býujet. Döwlet göni ygtyýarnama we salgyt töleglerini ýitirdi, ýöne muny sarp etmegiň "sagdyn" görnüşleriniň köpelmegi we ilatyň çykdajylarynyň gaýtadan paýlanmagy bilen öwezini dolmaga garaşýardy.
Onlaýn gorizont: "çal" sanly bölüm
2011-nji ýyldan soň. Fiziki kazinolar gadagan edildi, ýöne daşary ýurt platformalaryna internet elýeterliligi uzak wagtlap tehnologiki taýdan mümkin bolup galdy. Onlaýn oýunlaryň we jedelleriň, esasanam ykjam internet arkaly "çal" bazary ýüze çykdy.
Lotereýalar we sosial taslamalar. Adaty lotereýalar haýyr-sahawat we lukmançylyk maksatnamalaryny maliýeleşdirmegiň guraly hökmünde jemgyýetçilik kanunylygyny saklaýar.
Jemgyýetçilik çekişmesi. 2020-nji ýyllarda sebitde onlaýn segmenti kadalaşdyrmak tendensiýasy ösýär (goňşy ýurtlar ygtyýarnamalary we salgytlary girizýärler). Häzirki wagtda Ekwadorda gadaganlyk, sarp edijileri goramak, deňiz elýeterliligine garşy göreş we býudjet bähbitleriniň arasyndaky deňagramlylygy ara alyp maslahatlaşýarlar.
Medeni yz we köpçülikleýin medeniýet
Festiwallar we sport. Ekwadoryň futbola, ligalara we ýerli derbilere bolan höwesi köpden bäri dowam edip gelýän sosial hadysadyr. Jedel medeniýeti kanuny taýdan çäkli bolsa-da, gepleşiklerde, janköýer jemgyýetlerinde we sanly kanallarda "ýaşamagyny" dowam etdirdi.
Etika we din. Jemgyýetde hemişe iki görnüş bardy: tolgunma "güýmenje we syýahatçylyk" we tolgunma "ejizler üçin töwekgelçilik". 2011-nji ýyldaky referendum şol taryhy pursatda ikinji pozisiýanyň agdyklyk edýändigini görkezdi.
Wagt aralygynyň tapgyrlary
Kolonial döwür: haýyr-sahawat maksatlary üçin institusional lotereýalar.
XX asyryň ahyry - 2000-nji ýyllar: Kito we Guayakilde myhmanhana kazinolarynyň "altyn onýyllygy".
2011-nji ýylyň 7-nji maýy: kazinolara we oýun zallaryna girizilen gadaganlygy goldaýan referendum.
2011-2012: obýektleriň ýapylmagy, ýerüsti tolgundyryş pudagynyň ýapylmagy.
2010 - 2020: internetiň we ykjam enjamlaryň gülläp ösmegi, "çal" onlaýn gün tertibi, lotereýalary gorap saklamak.
Ekwador sebit kontekstinde
Andlar we kenar. Düzgünleşdirmäge we salgytlara bil baglaýan käbir goňşulary bilen deňeşdirilende, Ekwador oflayn gadaganlygyň berk modelini saýlady. Bu "oýun syýahatçylygyny" azaltdy, ýöne şäher giňişliginde humarly oýunlaryň görünmegini azaltdy.
Geljekdäki ssenariler. Mümkin bolan traýektoriýalar - status-kvonyň saklanmagyndan başlap, onlaýn bazaryň takyk düzgünleşdirilmegine çenli (Responsible Gambling, KYC/AML, ýaş gözegçiligi, salgyt salmak), eger syýasy ýagdaý we jemgyýetçilik islegi üýtgese.
Ekwadorda humarly oýunlaryň taryhy - ykdysady peýdalar bilen sosial ileri tutulýan ugurlaryň arasyndaky maýatnikdir. Kolonial lotereýalar "kanuny" däbe öwrüldi, 1990-2000-nji ýyllarda kazinolaryň köpelmegi 2011-nji ýylda berk gadaganlyk bilen çalşyryldy. Sanly döwürde esasy mesele indi "oýnamak ýa-da oýnamazlyk" däl-de, döwlet gadaganlykdan dolandyrylýan modele geçmek kararyna gelse, onlaýn gurşawda sarp edijini nädip düzgünleşdirmeli we goramaly.