Sýurrealizm we häzirki zaman sungatynda tolgunma
Giriş: Sungat jedel edeninde
Sýurrealizm we häzirki zaman (giň manyda modernizm) töwekgelçilik we oýun çäginde duşuşdy. Ilki bilen "akyl galasyny" açmagy we huşsuzlygy boşatmagy wada berdi; ikinjisi üçin töwekgelçilik akademiýadan çykmagyň we täze dil oýlap tapmagyň usulydy. Bu ýerdäki tolgunma çipli kazino däl-de, iş tertibi: öňünden aýdyp bolmajak zatlara goýmak we netijelerini many, görnüş we ahlak derejesinde kabul etmek.
1) Mümkinçilik teoriýalary: "obýektiw ýagdaýdan" "dolandyrylýan näbellilik" -e çenli
Andre Breton hasard objectif (obýektiw ýagdaý) "içerki we daşarky duşuşyk" diýip atlandyrdy: eger rasional senzurany aýyrsaňyz, dünýä huşsuzlyk bilen oýnaýan ýaly.
Jan (Hans) Arp kesilen kagyz böleklerini ýere taşlap, ýatan ýerlerine ýazdy: suratkeş nusgawy manyda ýazyjy däl-de, tötänligiň şaýady we awtorlary.
Laszlo Mohoy-Nadi we Man Reý fotogrammalarda ýagtylyga kagyz bilen "oýnamaga" mümkinçilik berdiler: optika we himiýa formanyň nirede boljakdygyny kesgitleýär.
Bauhauzyň we "täze zadyň" görnüşindäki modernizm gözegçilik edilýän töwekgelçiligi emele getirýär: berk kesgitlenen ulgam (tor, material) + tötänleýin netijäniň kabul edilmegi (faktura, yzy, ýagtylygyň taşlanmagy).
2) Sýurrealistleriň oýun amallary
"Kadawr ekski" (Exquisite corpse)
Her gatnaşyjy öňküsiniň göze görünmeýän bölegini dowam etdirýän köpçülikleýin çyzgy/tekst. Düzgünler ýönekeý, ýöne netijäni öňünden aýdyp bolmaýar: çyzyk çyzyk bilen ýüzbe-ýüz bolýar, manysy manysyz. Aljyraňňylyk - sahypanyň açylmagyna garaşmak.
Awtomatiki hat we çyzgy
El pikirden has çalt hereket edýär, dil "büdreýär" we garaşylmadyk keşbi döredýär. Bu ýerde - senzuradan aýlanyp, islegiň hakykatynyň akymda ýüze çykjakdygyna jedel.
Sýurrealistik taro oýnamak
1941-nji ýylda bu topar patyşalaryň ýerine şahyrlar we gozgalaňçylar bilen "Jeu de Marseille" -ni döretdi. Bu jadygöýlik we mifiň däp-dessury: waka dildüwşük guralyna öwrülýär.
3) Duşan: ruletden küşte - oýnuň ykdysadyýeti we logikasy
"Monte Carlo Bond" (1924) - "Prose Sélavy" kompaniýasynyň galp obligasiýalary. Suratkeş gemblingi maliýe çykyşyna öwürýär: meniň ulgamyma maýa goýuň - ol barmy?
"Üç sany adaty duralga" (1913-14) - üç sany setiri metriň beýikliginden düşürip, öňünden aýdyp bolmajak egrileri düzedýärler; bu ýagdaý metrik ulgam üçin gülkünç ölçege öwrülýär.
Küşt (manya) - tötänliksiz oýun: Duşanda tolgunma rulet töwekgelçiliginden arassa akyl strategiýasyna geçýär. Paradoks häzirki zaman: pursata boýun egmek - nirede zerur däldigini has takyk görmek üçin.
4) Ernstiň taktil töwekgelçiligi we Mironyň wizual duzaklary
Maks Ernst frottaj we grottaj oýlap tapdy: gödek ýüzdäki kagyz, grafit bilen sürtülýär; soňra - boýag gatlagyny kesmek. Suratkeş üçin faktura "karar berýär", suratkeş bolsa guşlaryň, tokaýlaryň, haýwanlaryň tegmillerini tanaýar.
Joan Miro tegmilleriň we çyzyklaryň öz-özüni emele getirýän "elipbiýlerine" tabyn bolupdyr. Şekiliň peýda bolmagy meýilnama däl-de, waka. Tolgunma - bu wakany bogup öldürmän, forma getirmekdir.
5) Bauhauz we häzirki zaman: dolandyrylýan tötänlik barlaghanasy
Mohoy-Nagy ýagtylyk bilen synag edýär: fotogrammalar, "ýagty giňişlik modulýatorlary". Netije - awtoryň şertleriň inereneri bolan fizika çykyşy.
Pol Kleýe "ýöremäge ugraýar": oňa dinamika berýär, ýöne garaşylmadyk ýagdaýda ýer galdyrýar; Kleýiň gündelikleri - artikulirlenen tötänligiň manifesti.
Piter Berens, Mondrian we rasionalistler tersine täsir edýärler: iň az töwekgelçilik, iň ýokary - pese gaçmak, täze tertip üçin "dymmak" üçin sabyrlylyk.
6) Abstrakt ekspressionizm we "dolandyrylýan ýagdaý"
Jackson Pollock: "dripping" - yşarat, agyrlyk güýji, ýapyşyklyk, arakesme. Bu ýerde rulet ýok, ýöne yzyna dolanyp bolmajak zat bar: boýagyň her setiri yzyna gaýtaryp bolmajak hadysadyr.
Helen Frankentaler, Morris Luis - boýag bogazlary kanwanyň egilmegi bilen dolandyrylýar: beden, materiýa we mümkinçilik bilelikde ýazyjy bolýar.
7) Oýnuň ahlagy we syýasaty: duýgudaşlykdan gülkünçlige
Sýurrealistler bu wakany emansipator hasaplaýardylar: bururuaziýanyň "aňyndan" çykmak. Emma oýun hemme zady estetiklemek üçin özüne çekiji. Häzirki zaman düzgün-nyzam bilen jogap berýär: eger onuň çäkleri görnüp duran bolsa (çarçuwa, düzgün, teswirnama), ýagdaý mümkindir.
XX asyryň sungatynyň tomaşaçylara berýän soraglary:- Kim tötänleýin töleýär - awtor, material, tomaşaçy?
- Oýnuň soňy nirede: manyny açmakda ýa-da hileden lezzet almakda?
8) Tolgunmanyň wizual grammatikasy: işlerde näme gözlemeli
Proseduranyň yzy: damjalar, yzlar, bukulmalar, ýykylyş çyzyklary - işiň nähili edilendigi barada "subutnamalar".
Yzyna dolanyp bolmajak nokat: yşaraty yzyna gaýtaryp bolmajak pursat.
Däp-dessur we şowsuzlyk: düzgüniň barmy (tor, serial) we hudo .nigiň ony manyly bozýan ýeri.
"Başga bir agentiň" bolmagy: agyrlyk güýji, ýagtylyk, himiýa, topar - bu ýerde başga kim "oýnady"?
Eho-surat: tötänleýin ýüze çykýan zat - guş, ýüz, kart, alamat? Bu tomaşaçylaryň ýeňşi.
9) Kiçi keýsbuk (palmada 6 mysal)
1. Arp, "Ýagdaýyň kanunlaryna laýyklykda kollaj" (1916-17) - bilelikde ýazyjy hökmünde agyrlyk güýji; kompozisiýanyň asudalygy - tötänleýin tertibiň paradoksy.
2. "Üç adaty duralga" - "ýalňyşlyk" bilen öndürilen metrika: ylym oýun bilen duşuşýar.
3. Ernst, "Gradopolis" - tötänleýin fakturalardan ýasalan tokaý; mifologiýa taktil synagdan döreýär.
4. Man Reý, "Rayographs" - suratkeşiň ýerine ýagtylyk zyňýan fotogrammalar.
5. Mohoy-Nadi, "Fotogrammalar" - ýagtylyk ruleti ýaly tehnologiýa; obýektiwsiz şekiliň oýlanyp tapylmagy.
6. Pollok, "1A belgisi" - "dolandyrylýan tötänlik" manifesti: yşarat ritmi we gaýtalamagyň mümkin däldigi.
10) "Azar usul hökmünde" sergisiniň kuratorlyk shemasy
1. Mümkinçilik manifestleri: Breton, Arp, irki Dada.
2. Taktiki amallar: Ernst, Miro, Klee.
3. Lightagtylyk oýny: Man Reý, Mohoy-Nadi, synag suraty.
4. Ykdysadyýet we gülkünç sözler: Duşan (obligasiýalar, duralgalar), sur-taro.
5. Dolandyrylýan ýagdaý: Pollok, Frankentaler, Luis.
6. Häzirki wagtda eho: algoritmiki generatiw seriýalar, random bilen çykyşlar.
Her blok - "demo stansiýasy" bilen: "ýagdaý kollagesi" üçin kesilen tabak, fotogramma bilen kiçi fotolab, öz "duralgalary" üçin "sapak metrikasy".
11) Nädip seretmeli (we hiläni "satyn almaly" däl)
Teswirnama barada sorag beriň: döredilende haýsy düzgünler güýje girdi?
Mifi mehanikadan aýyryň: nirede "huşsuz", nirede - material we fizika.
Bahany gözläň: hudo .nik näme töwekgelçilik etdi - abraýy, gözegçiligi, netijesi?
Yşaratyň dymyşlygyny diňläň: güýçli işler "wow-effekt" -den soň uzak göze ýer berýär.
12) Netije: sungat adalatly oýun hökmünde
Sýurrealizm we häzirki zaman munuň görnüşiň duşmany däldigini, onuň katalizatorydygyny subut etdi. Tolgunma - "bagtly/şowsuz" hakda däl-de, näbelli zady döredijiligiň bir bölegi hökmünde kabul etmäge taýynlyk hakda. Bu çäkdäki iň oňat eserler iki sütünde saklanýar:1. Wakanyň ýüze çykyp biljek däp/çarçuwasy;
2. Netijeler üçin awtoryň jogapkärçiligi - estetiki we semantik.
Bu birleşende, sungat jekpotda däl-de, töwekgelçilik etmeli zat üçin ýeňiş gazanýar: dünýäniň täze görnüşi we özüňiz bilen gürleşmegiň täze dili.