Gadymy Hytaýda tolgunma: şowlulyk üçin oýunlaryň döremegi

Giriş: näme üçin Hytaý - oýun görnüşleriniň "bäşligi"

Hytaýda tolgunma taryhy diňe bir kartoçka däl. Bular remeşel (süňk, bambuk, ýüpek), şäher dynç alyş, dini-filosofiki çekişmeler we döwletiň maliýe zerurlyklary. Bize öwrenişen köp format - domino, oýun kartoçkalary, lotereýa oýunlary - hut şu ýerde irki görnüşlere eýe boldy, soň bolsa Aziýa, Ýakyn Gündogara we Europeewropa söwda ýollarynda "ýüzdi".

Bagtyň irki görnüşleri: süňklerden dominoga

Süňk we çyzgy. Zhou-Han döwrüniň arheologiki toplumlarynda oýnamak süňklerinden we püşkülerden öňki bellikleri bolan süňk we agaç barlary tapylýar. Olary jadygöýlik we şowlulyk oýunlarynda ulanýardylar.

Domino we "nokat" logikasy. Hytaý dominosy Song döwründe resmileşdirilýär: plastinalarda "pips" jübüti iki süňküň zyňylmagynyň kombinatorikasyny köpeldýär. Bu toplumlar intellektual güýmenje hökmünde hem-de çaý öýlerinde we ýaşaýyş jaýlarynda jedeller üçin esas hökmünde ulanyldy.

Hytaý kartoçkalary: "listlerden" sütünlere

"Listli" oýunlar. Eýýäm Tan-Sunda "listli" oýunlar ýazylýar - nyşanlary we goşgulary bolan kagyz/ýüpekden ýasalan gönüburçly zolaklar. Olar edebi oýun bilen tolgunmany birleşdirdiler: şahyrana görnüşiň aňyrsynda ululygyň paýlanyş matematikasy gizlenýärdi.

Song we Ýuan döwründe gülläp ösýär. Sütünleri we derejeleri bolan ulgamlaýyn kolodlar peýda bolýar. Hytaý kartoçkalary koreý/ýapon däplerine, Ýüpek ýolunyň üsti bilen bolsa Eastakyn Gündogar we Ýewropa tejribelerine täsir edýär. Wizual dil (nokatlar, çyzyklar, iýeroglifler) gerblere birikdirilmedik "abstrakt" zolaklaryň düýbüni tutýar.

Lotereýalar, "guş biletleri" we Beýik diwar baradaky mifler

Şäher oýunlary. Günortanyň port etraplarynda oýun-lotereýalar ýüze çykýar, bu ýerde ieroglifler/nyşanlar çak edilýär; "ak kepderi biletleri" (白鴿票, sözleýiş "guş biletleri") ýaýrady, şonuň üçin iberilen kepderi biletleri.

Döwlet gyzyklanmasy. Dürli döwürlerde häkimiýetler käwagt gazna we haýyr-sahawat gaznalaryny doldurmak üçin gözegçilik edilýän oýunlara bil baglaýardylar.

Mifiň möhüm derňewi. "Hytaý kenosynyň" Beýik Hytaý diwarynyň gurluşygyny maliýeleşdiren meşhur sýu ploteti giçki rowaýatlara degişlidir. Taryhçylar belli bir degişmeler bilen gadymy döwürde diwar gurmagyň arasyndaky baglanyşygyň dokumentleşdirilmändigini nygtaýarlar. Häkimiýetleriň lotereýa ýygymlaryny şäher zerurlyklary we infrastrukturasy üçin wagtal-wagtal ulanmak synanyşyklary barada aýtmak has dogry.

Oýun meýdançalary: çaýhanalardan umumy ýaşaýyş jaýlaryna çenli

Çaý, ýaşaýyş jaýlary, gijeki bazarlar. Bu ýerde şäher durmuşy aýlandy we "bagtyň burçlary" peýda boldy: domino, süňk, kartoçkalar.

Köpçülik öýleri we "hyzmatlar toplumy". Lezzet kwartallarynda tolgunma aýdym-saz, stol oýunlary, poeziýa bilen örtüldi. Oýun salonlary wezipeli adamlara goşantlar we ýerli edeplilik düzgünleri arkaly "kanunylyga" çalyşýardy.

Periferiýa we ýarmarkalar. Oba dabaralarynda - ýönekeý loto, zyňmak, çaklamak-nyşan; jedeller - ownuk, ýöne köpçülikleýin - ullakan.

Filosofiýa we ahlak: Konfutsiýalar, legistler we buddistler

Konfutsi belligi. Konfusiýalylar howsala çüýremek we wagt ýitirmek töwekgelçiligi hökmünde garadylar, ýöne karzy we maşgalany ýok etmeýän güýmenje etmäge rugsat berdiler.

Legizm. Legistler pragmatiki pikir edýärdiler: ahlak däl, gözegçilik we jeza. Eger oýun bidüzgünçilik getirse - gadaganlyk; eger tertip we salgyt çydamlylyk bolsa.

Buddist optikasy. Tolgunma söýgi we ejir çekmek bilen baglanyşyklydy. Monastyr düzgünnamalarynda monahlar üçin gadaganlyklar bar, ýöne dünýewi adamlaryň arasynda buddizm esasanam Täze ýyl günlerinde "baýramçylyk oýny" bilen bilelikde ýaşapdyr.

Hukuk we düzgünleşdirmek: gadaganlyklaryň we rugsatlaryň maýatnigi

Döwrüň maýatnigi. Berk kararlaryň (sülçülige, jenaýatçylyga garşy göreş) döwürleri, şäherler oýun öýlerinden ýygym ýygnan wagtlary "çydamlylyk penjireleri" bilen çalşyryldy.

Ýerli düzgünler. Köplenç hemme zady etrap işgäri çözýärdi: bir ýerde domino - jedelsiz medeni oýun, bir ýerde - salgyt salynýan zat.

Sosial effekt. Emlägiň bergileriniň we girewleriniň köpelmegi gözegçilikden çykanda, gadaganlyklar hasam berkitildi; kadalaşdyrmak bilen - gözegçilik şertinde ýene kanunlaşdyrmak.

Medeni yz: edebiýat, nakyllar, baýramçylyklar

Edebiýat. "Şui hu zhuan" -da ("Derýa zawodlary") oýun öýleriniň sahnalary duş gelýär; Min-Tsin şäher hekaýalarynda oýun - ahlak we kezzaplygyň fon.

Bagtyň nakyllary we ieroglifleri. Bagtly alamatlar kartoçka toplumlaryny bezedi; "Kiçi ýeňiş - dostluga, uly ýeňiş - duşmançylyga".

Baýramçylyklar. Täze ýylda maşgalalar simwoliki jedeller - öýe "şowlulyk çagyrmak" bilen oýnadylar. Bu ýerdäki tolgunma baýlaşmagyň ýoly däl-de, sosial sement.

Sanlar, ähtimallyk we "halk matematikasy"

Formal ähtimallyk teoriýasy bolmasa-da, oýunçylar empirik nusgalary ýygnadylar:

Seriýa we hasap. Domino we kartoçkalarda düşülen kombinasiýalaryň, "ýat" kolodalarynyň sanlary meşhurdyr.
Märekäniň täsiri. Toparlaýyn nyrh köplenç töwekgelçiligiň "ätiýaçlandyryşy" hökmünde kabul edilýärdi, ýöne matematiki taýdan garaşmak üýtgemedi.
Öý artykmaçlygy. Öý eýeleri "komissiýa" ýa-da deňagramlylygy üýtgedýän düzgünleri girizdiler - "house edge" -iň irki görnüşi.

Gadymy döwürlerden häzirki zaman: Hytaýyň oýunlar dünýäsine beren zatlary

Materiallar we dizaýn. Bambuk, süňk, ýüpek we kagyz ýeňil, arzan, köpeldilýän oýun göterijilerini döretdi.

Kombinatorika. Hytaý domino we kartoçka toplumlary iýerarhiýalary we bezegleri dünýä standartlaşdyrylmagy üçin esas hökmünde ir berkitdi.

Boş wagtlary guramak. Çaý öýleri, baglar, güýmenje kwartallary - düzgünler, gözegçilik we "gaplanan" tejribe bilen "ýeňil dynç alyş" pudagynyň prototipi.

Hronologiýa (ýönekeýleşdirilen)

Zhou-Han: barlar/süňkler, çyzgylar; jadygöý amallarynyň gapdalynda üstünlik üçin proto-oýunlar.

Tan-Sun: "listli" oýunlar, irki kartoçkalar; dynç almagyň şäher görnüşlerini resmileşdirmek.

Yuan-Min-Qing: domino we kartoçkalaryň köpçülikleýin ýaýramagy; ýerli lotereýalar/çyzgylar; gadaganlyk/rugsat siklleri.

Giç Tsin: günorta portlarda "guş biletleri"; çekeleşikler arkaly jemgyýetçilik ýygymlarynyň ilkinji durnukly modelleri.

Mifler we düşündirişleriň takyklygy

"Keno Diwar gurdy". Ajaýyp rowaýat, ýöne taryhy subutnama ýok.

"Hytaýda howsala elmydama gadagan edilýärdi". Aslynda - tolkun görnüşli syýasat: berk kararlardan başlap, salgytlara pragmatiki çydamlylyga çenli.

"Kartalar Europeewropadan geldi". Tersine: Hytaýyň "sahypalary" we kolodlary global kartoçka däpleriniň çeşmelerinden biridir.

Sözlük

Domino - iki süňküň utgaşmasy.

"Listowka" oýunlary: kagyz/ýüpekdäki irki kartoçka görnüşleri.

"Guş biletleri" (白鴿票): "kepderiler" bilen ýerli lotereýa oýunlary.

Liubo ( ): gadymy tagta oýny; oýun medeniýetiniň elmydama humarly däl, ýöne möhüm medeni fon.

Netije: Hytaý tolgunmasy sosial in engineeringenerçilik mekdebi hökmünde

Gadymy hytaý oýunlary - bu jemgyýetiň ýagdaýy öwrenişmeginiň barlaghanasy: düzgünleri kesgitleýär, töwekgelçiligi ölçeýär, oýny ahlak we baýramçylyk bilen, döwlet bolsa salgyt we gözegçilik bilen çarçuwalaýar. Süňk barlaryndan kartoçkalara, çaý öýlerinden lotereýalara çenli - hut şu ýerde dünýä düşnükli şowlulyk dili emele geldi.

Web sahypaňyzda has köp okamak üçin

Hytaý oýun kartoçkalarynyň ewolýusiýasy: mast, derejeler, däp-dessurlaryň eksporty

Domino we kombinatorika: näme üçin "pips" şäherleri basyp aldy

Lotereýalar we şäher maliýe: "çekeleşik" nädip dolandyryş guralyna öwrüldi

Mifden faktlara: oýunlar baradaky rowaýatlary hakyky taryhdan nädip tapawutlandyrmaly