Adamzat taryhynda ilkinji humar oýunlary nähili peýda boldy
Tolgunma hatdan has köne. Kazinodan has öň adamlar haýwanlaryň süňklerini zyňypdyrlar, püşk çekipdirler, ýaryş stollaryny oýnapdyrlar we aw, ýaryş ýa-da sport ýaryşlarynyň netijelerine jedel edipdirler. Başda oýunlar däp-dessur we jadygöýlik bilen ýakyndan baglanyşyklydy: deňlik taňrylaryň sesi, ýeňiş bolsa hoşniýetliligiň alamaty hasaplanýardy. Kem-kemden mukaddes many güýmenje we jedellere ýer berdi, düzgünler, bank, çäklendirmeler we hatda ilkinji "düzgünleşdirijiler" - ybadathanalar we häkimiýetler peýda boldy.
Aşakda - ilkinji humarly oýunlaryň taryhyna girýän döwürlere, artefaktlara we esasy sýu plotetlere syn.
1) Kublara çenli: süňkler we çyzgylar
Astragallar (toýnakly bogunlaryň süňkleri) iň gadymy "ýagdaý guralydyr". Olar Eastakyn Gündogardan asewraziýa sährasyna çenli duralgalarda tapylýar. Olar çaklaýardylar, äýnek oýnaýardylar, deňme-deň atýardylar.
Taýaklar, tohumlar, daşlar - pul we lotereýa ösen "iki ýagdaýy" (ýykyldy/ýykylmady) bolan ýönekeý zatlar.
Bu waka adatdan daşary güýçleriň islegi hökmünde düşündirildi: ýeňiş simwoliki maýa, soň bolsa maddy maýa berdi.
2) Eastakyn Gündogar: jadygöýlikden stol ýaryşlaryna çenli
Mesopotamiýa (miladydan öňki III müň ýyl): ilkinji dört taraply "kublar" we äýnek bellikleri bolan tabletkalar.
"Patyşa oýny Ura" (b.e.öň XXVI asyr): süňk/taýak atyşlary bilen ýolda ýaryş stoly oýny. Bu entek kazino däl, ýöne eýýäm töwekgelçilik gurluşy: ýagdaý + strategiýa + nyrhlar (ähtimal öý jedelleri).
Ybadathanalar we köşkler baýramçylyklara we ýaryşlara gözegçilik edip, oýnuň sosial "düzgünlerini" goýýardylar.
3) Müsür: ykbalyň nusgasy hökmünde oýun
Senet (miladydan öňki XXXI-XX asyrlar) Göni jedeller kesgitlenmeýär, ýöne atyş, bäsdeşlik we abraý boýunça deňlik/ädimler bar.
Dört gyraly süňkler, taýaklar we zolaklar tapyldy; güýmenje we däp-dessur üçin oýnaýarlar.
4) Hindistan: "oýun" eposyň sýu ploteti hökmünde
"Mahabharata" (takmynan. I mil. e.) süňk (dyuta) oýnuny sosial drama hökmünde suratlandyrýar: jedeller, ulumsylyk, emlägiň we abraýyň ýitirilmegi.
Şol bir wagtyň özünde çylşyrymly stollar we hasap ösýär, bu bolsa düzgünlere we etikalara itergi berýär: haçan oýna rugsat berilýär we haçan - kemçilik.
5) Gresiýa we Rim: gahrymanlardan tavernalara
Gresiýa: deňme-deň (kararlar we çaklamalar üçin), süňkler/süňkler (astragaliýa) äýnek we şowlulyk oýny hökmünde; türgenlere we araba ýaryşlaryna jedel etmek.
Rim: alea (iki taraply/altyburçly süňkler), tabula (nardyň prototipi), baýramçylyklarda lotereýa oýunlary meşhur. Kanuny taýdan - swing: käwagt gadaganlyklar, käwagt ýeňillikler. Jerimeler, "taýming" oýunlary, ýeňişleri yzyna almak - düzgünleşdirmegiň irki prototipi peýda bolýar.
Bankir, krupýer, bukmeker rollary (embrional görnüşde) şahamçalar.
6) Hytaý: lotereýalar, kartoçkalar we totalizatoryň prototipi
Irki lotereýa tejribesi: jemgyýetçilik zerurlyklary üçin pul ýygnamak hökmünde deňme-deň; oýun medeniýeti biletleri we meýilnamalary çalt özleşdirýär.
Oýun kartlary: Hytaýda (orta asyrlar) nyşanlaryň kagyz toplumy hökmünde peýda bolýar (hasap oýny → jedeller). Söwda ýollarynyň üsti bilen kartoçkalar Pers we Europeewropa baryp, poker/äýnek maşgalalaryny döreder.
7) Düzgünleriň döremegi: däp-dessurdan şertnama çenli
Üç hereket "taňrylaryň islegi üçin wakany" ýeňiş gazanmak üçin tolgundyrýar:1. Kod we hasap: düzgünleri, äýnekleri, kombinasiýalary ýazmak - oýun gatnaşyjylaryň arasynda şertnama bolýar.
2. Pul ähliumumy stawka hökmünde: sowgat alyşmakdan teňňä; bank, karz, karz peýda bolýar.
3. Oýnuň ýeri: meýdançadan we ybadathanadan guramaçy, inwentar we gözegçilik bar bolan ýöriteleşdirilen jaýlara (tawernalara, klublara, kazino öňkülerine).
8) Jemgyýetlere näme üçin gadagan edildi ýa-da rugsat berildi?
Töwekgelçilikler: bergiler, maşgala dawalary, galplyk, süňkleri çalyşmak, enjamlary "öwrümlemek".
Artykmaçlyklary: serişdeleri ýygnamak, baýramçylyklary birleşdirmek, sosiallaşdyrmak, "bugy çykarmak".
Şonuň üçin düzgünler ýüze çykýar: nirede oýnap bolar, haçan, haýsy mukdarda; inwentaryň dogruçyllygyna (süňkleri ölçemekden tigirleri kalibrlemäge çenli) we jedelleriň tertibine jogapkär.
9) Gadymy döwürde "dogruçyl" hasaplanýan zat
Bitarap inwentar: süýümsiz süňkler, tekiz taýaklar, birmeňzeş bellikler.
Esasy hereketleriň köpçülige ýetirilmegi: "stoluň üstünde" zyňmak, netijäni yglan etmek, şaýatlar.
Töwekgelçilige razylyk: öňünden ylalaşylan nyrhlar we çäkler, netijäniň bölünmezligini ykrar etmek (çekiliş gutarýar).
Emin/öý eýesi: jedeli çözýär, inwentara gözegçilik edýär - häzirki ýaragyň/düzgünleşdirijiniň nusgasy.
10) Ilkinji oýunlaryň uzyn kölegesi
Tagtalar → nord/kraps/stol ýaryşlary.
Çekiliş/lot → döwlet lotereýalary, draftlar, ýerleriň çyzgylary.
Kart nyşanlary → Hasap/kombinasiýa we strategiýa üçin sansyz oýunlar.
Emin we düzgün → düzgünleşdiriji, ygtyýarnama, RNG auditi we göni amallar.
Tapgyrlar (şertli wagt şkalasy)
ýazylýança - astragallar, deňme-deň, aw/sport jedelleri.
B.e.öň III-II müňýyllyklar, Mesopotamiýa/Müsür - stol ýaryşlary, süňkler/taýaklar, däp-dessur + oýun.
B.e.öň I müňýyllyk, Hindistan/Gresiýa - süňk sýu plotet oýunlary, bäsleşik jedelleri, humar baradaky ilkinji ahlak jedelleri.
b.e.öň I müňýyllyk - b.e.öň I müňýyllyk, Rim/Hytaý - öý lotereýalary, tawernalar, düzgünleşdirmek; Hytaýda kartoçkalaryň prototipi.
Orta asyr → Täze döwür - asewraziýada kartoçkalar, şäher lotereýalary, gildiýa düzgünleri, soňra - döwlet monopoliýalary we ilkinji "kazinolar".
Häzirki wagtda nämä düşünmeli
1. Hyjuw - ykbal bilen gürleşmek synanyşygyndan döräpdir; bu däp-dessurlaryň we yrymlaryň çydamlylygyny düşündirýär.
2. Dogruçyllyk hemişe prosedura meselesi bolupdy: köpçülige zyňmak, barlanylýan enjam, emin - häzirki zaman RNG şahadatnamalarynyň we live-stollaryň düzgünleriniň gönüden-göni ata-babalary.
3. Düzgünleşdirmek gutulgysyz: jedeller we bähbitleriň gapma-garşylygy bolan ýerde düzgünler, audit we jogapkärçilik ýüze çykýar.
Gadymy tolgunmanyň gysga sözlügi
Astragal - bogun süňkü, irki "kubik".
Çyzgy - saýlamagyň/çaklamagyň däp-dessur usuly, lotereýalaryň atasy.
Ýaryş stoly - çipli we zyňylýan ýol ("şowlulyk üçin stoluň" prototipi).
Alea - wakany oýnamak üçin rim termini (we umuman "töwekgelçilikli kärhana" üçin).
Ilkinji humar oýunlary deňme-deň we däp-dessurlardan ösdi, ýöne bu gün bilýän zatlarymyz, oýnuň düzgünleri, jedelleri we ýeri sebäpli boldy. Astragallar süňklere we kublara, deňme-deň lotereýalara, hasap kartalara we çylşyrymly stollara, emin düzgünleşdirijä we auditora öwrüldi. Taryh ýönekeý bir zady görkezýär: töwekgelçilik dogruçyl tertipde resmileşdirilen ýerinde oýun haýwanlaryň süňklerinden sanly stollara çenli asyrlary başdan geçirýär.
