Humarly oýunlara garaşlylygy nädip tanamaly

Oýun garaşlylygy "häsiýetiň gowşaklygy" däl-de, diagnoz goýulýan näsazlykdyr. Bu, maliýe, iş, bilim, saglyk we gatnaşyklara zyýan berýän berk özüni alyp baryş nusgalary bilen ýüze çykýar. Aşakda - gysga kartoçka: meseläni wagtynda nädip duýmaly, özüňizi/ýakynyňyzy nädip seresaplylyk bilen barlamaly we indiki näme etmeli. (Diagnozy diňe hünärmen goýýar; material - maglumat.)

1) Gyzyl baýdaklar: ilki bilen nämä seretmek

Oýun hakda obsesif pikirler (öňki jedelleri aýlamak, indiki birini meýilleşdirmek) we "dozany" ýokarlandyrmak: şol bir tolgunmany başdan geçirmek üçin has köp pul gerek.

Kesmek/bes etmek üçin şowsuz synanyşyklar, gahar-gazap we arakesme synanyşanda "döwmek".

Aladadan/erbet keýpden daşlaşmak we ýeňlişe sezewar bolmak üçin oýun ("ertir gaýdyp gelýärin").

Oýnuň gerimini gizlemek, aldamak, işlemek/okamak/gatnaşyklar üçin töwekgelçilikler, bergileri ýapmak üçin beýleki adamlaryň pullaryna garaşlylyk.

💡 Bu alamatlar humarly oýunlaryň bozulmagynyň kliniki ölçegleriniň esasyny düzýär. DSM-5 boýunça diagnoz, eger 4 alamatyň ≥ 12 aý dowam etse (agyrlyk derejesi bar) seredilýär.

2) Öz-özüňi çalt barlamak (diagnoz däl)

Test Lie/Bet - 2 sorag, 30 sekunt

1. Näçe oýnaýandygyňyz/ýitirýändigiňiz hakda ýakynlaryňyzy aldadyňyzmy?

2. Has köp pul goýmagyň zerurlygyny duýýarsyňyzmy?

Iň bolmanda bir soraga "hawa" jogap - hünärmeniň çuňňur baha bermeginiň sebäbi.

PGSI (Problem Gambling Severity Index)

Gözleglerde töwekgelçilik derejesini ("pesden" "problema" derejesine çenli) bahalandyrmak üçin 9 nokada gysga PGSI anketasy ulanylýar. Bu diagnoz däl-de, skriningdir we onuň netijeleri hünärmene ýüzlenmäge sebäp bolýar.

3) "Diňe köp oýnaýaryn" ýa-da eýýäm bozuklyk?

Gatnaşygy ýokary: wagt/stawkalar köp, ýöne çäkler berjaý edilýär, bergiler ýok, iş/gatnaşyklar zyýan çekmeýär, aldaw ýok.

Bozulma: barha artýan çydamlylyk (has ýokary nyrhlar), gözegçiligiň ýitmegi, düzgünleriň/çäkleriň yzygiderli bozulmagy, gizlenmek, "kowalamak" we durmuş ugurlarynda ep-esli zyýan. Esasy görkeziji impulsiwlik + zyýan.

4) Ýanyndaky alamatlar (olara köplenç üns berilmeýär)

Maliýe: "aýlyga çenli" karzlar, gizlin bergiler, zatlary gaýtadan satmak, ýygy-ýygydan "gaýtadan maliýeleşdirmek".

Duýgular we beden: keýpiň bökmegi, alada, depressiýa, ukusyzlyk, somatik stres.

Özüni alyp barşy: duşuşyklardan/borçlardan gaça durmak, işden/okuwdan gaça durmak, öýdäki gapma-garşylyklar.

5) Ilkinji 72 sagatda özüňizi/ýakynyňyzy tanasaňyz näme etmeli?

1-nji ädim. Gurşawy duruzmak we "sowatmak" (şu gün)

Hasaplaryňyzda 24-72 sagat wagt/öz-özüni aýyrmagy açyň.

Saklanan kartlary/awtomatiki doldurmagy aýyryň, "çykyş lok" goýuň (bar bolsa).

Bir ynamdar adama gysgaça habar bermek: "Maňa arakesme gerek, ine meniň çäklerim/meýilnamalarym".

2-nji ädim. Faktlary goşmak (ertir)

Suraty 20 minutda ýygnamak: goýumlaryň/bergileriň mukdary, hasaplaryň sanawy, KUS/netijeleriň ýagdaýy.

Triggerleri ýazga alyň: ýygy-ýygydan oýnanyňyzda (gije, stres, alkogol we ş.m.).

3-nji ädim. Maslahat bellemek

Endikler boýunça hünärmen/psihoterapewt gözläň; CPT - oýnuň ýygylygyny/intensiwligini we alamatlaryň agyrlygyny azaltmakda subut edilen peýdasy bolan çemeleşme.

💡 Eger öz-özüňe zeper ýetmegi barada pikir bar bolsa, derrew sebitiňiziň gyssagly kömek hyzmatlaryna ýa-da iň ýakyn krizis merkezine ýüz tutuň.

6) Ýakynyňyza nädip goldaw bermeli (we ýanmaly däl)

Belliklerden we howplardan gaça durup, faktlar boýunça gürläň ("Men bergileriň köpelýändigini/aldanýandygyny görýärin").

Anyk ädimleri teklip ediň: hünärmen bilen duşuşyň, öz-özüňi aýyrmagy goşuň, çäklere gözegçiligi geçiriň.

Umumy býudjeti goraň: aýry-aýry hasaplar, çykdajylaryň aç-açanlygy, "deşikleri ýapmak üçin" karzlaryň gadagan edilmegi.

Öz ýurduňyzyň professional çeşmelerini/gyzgyn liniýalaryny ýa-da halkara gollanmalaryny birikdiriň (mysal üçin, NCPG/SAMHSA - iňlis dilindäki kömek nawigasiýa ulgamlary).

7) Bir aý üçin öz-özüňi synlamagyň kiçi çek-sanawy

Hepdede bir gezek belläň:

Şowsuzlyklar/oýun bölümleri (günler/wagt/triggerler).
Pul: goýumlar, bergiler, netijeleriň ýatyrylmagy.
Çäklendirmeler: taým-autlaryň/öz-özüni aýyrmagyň/stop-lossyň berjaý edilendigi.
Işleýşi: gijä galmak, işlemezlik, gapma-garşylyklar.
Duýgular: alada/depressiýa, "tutmak" islegi.
Islendik nokadyň ösüşi - goldawy güýçlendirmek we ýüzbe-ýüz baha bermek üçin ýüz tutmak üçin signaldyr.

8) Ýygy-ýygydan mifler - gysga jogaplar

"Men diňe bagtsyz/aýa". "Şowlulyk" däl-de, gözegçiligiň ýitmegi we zyýan.

"Islesem bes ederin". Gaýtalanýan şowsuz synanyşyklar diňe anyklaýyş kriteriýasydyr.

"Eger öwezini dolsam, hemme zat gowulaşar". "Kowmak" - merkezi alamat; hemişe diýen ýaly agyrlaşýar.

9) Nirä gitmeli: goldawlar we gurallar

Psihoterapiýa (KPT, höweslendiriji söhbetdeşlik) - ilkinji kömek liniýasy; zerur bolan halatynda lukmanyň görkezmesi boýunça derman goldawyny birikdirýärler.

Özara kömek toparlary we maslahat beriş ulgamlary (milli/sebitleýin - resmi kataloglary gözläň: NCPG, saglygy goraýyş hyzmatlary).

Tehniki päsgelçilikler: saýtlary/programmalary petikleýänler, MCC kodlaryna bank çäklendirmeleri, "aýlyk hakyna çenli" karzlary gadagan etmek.

Maliýe arassaçylygy: çäkleri doňduryň, "yzyna almak" ediň, hasaby ýörediň, býudjetiň aç-açanlygy barada ýakynlaryňyz bilen gepleşik geçiriň.

10) Ekrana ýatlama (göçürip alyň)

💡 Hawa - kömege, Ýok - "dogona".
1. Islendik pikir "öwezini dolmak" → wagt-aut 24-72 sagat.
2. Oýny gizlemek ýa-da karz almak üçin islendik synanyşyk → ýakynyňyza habar bermek, elýeterliligi ýapmak.
3. Hünärmene ýazylaryn (CPT/addiktolog).
4. Hasaplardaky bloklar, saklanan töleg usullaryny aýyrmak.
5. Gijeki sessiýalar, alkogol, "çalt goýumlar" ýok.

Humarly oýunlara garaşlylyk gözegçiligiň we zyýanyň yzygiderli ýitmegi bilen ykrar edilýär - bu erk güýji hakda däl. Gysga barlagdan (Lie/Bet) peýdalanyň, kliniki kriteriýalara (DSM-5) ünsi jemläň, tetikleri düzediň we şu gün "päsgelçilikleri" açyň. Esasy zat ýeke galmazlyk: ýakynlaryňyzyň hünär kömegi we goldawy işleýär.