Ozarbayjonda qimor o’yinlari va onlayn kazinolar

Ozarbayjon Janubiy Kavkazda qimor oʻyinlarini tartibga solishning eng qattiq tizimlaridan biriga ega davlatdir.

1990-yillarda kazino jadal o’sganidan so’ng, hukumat o’yin biznesini butunlay taqiqlab qo’ydi va bunga qaramlik va kapitalning chiqib ketishiga qarshi kurashish sabab bo’ldi.

Oʻshandan beri qimor oʻyinlarining sport oʻyinlaridan tashqari barcha shakllari taqiqlanib, ularda ishtirok etish qonun bilan jazolanadi.

Shunga qaramay, raqamli texnologiyalarning rivojlanishi va kriptovalyutalarning tarqalishi bilan onlayn gembling blokirovka va cheklovlarga qaramay mashhurlikka erishmoqda.

---

Tarixiy kontekst

1990-yillar boshida Ozarbayjon, boshqa postsovet mamlakatlari singari, «kazino-bum» dan xavotirda edi.

Boku va kurort hududlarida asosan xorijiy sayyohlarga moʻljallangan oʻnlab oʻyinlar maskani ochildi.

Biroq 1998 yilda prezident Haydar Aliyev pul yuvish va jinoiy tuzilmalar taʼsiri bilan bogʻliq janjallardan soʻng «Qimor biznesini taqiqlash toʻgʻrisida» gi qonunni imzoladi.

Shu paytdan boshlab barcha kazinolar va oʻyin avtomatlari yopilib, qimor tarmogʻi butunlay tugatildi.

---

Qonunchilik bazasi

Asosiy normativ hujjatlar:

1. Ozarbayjon Respublikasining "Qimor biznesini taqiqlash to’g" risida "gi qonuni (1998) - mamlakat hududida qimor o’yinlarini tashkil etishni taqiqlaydi.

2. Ozarbayjon Jinoyat kodeksi (244-modda) - noqonuniy o’yinlarni tashkil etish va ularda ishtirok etish uchun javobgarlikni belgilaydi.

3. Vazirlar Mahkamasining 22-sonli qarori (2010) - sport stavkalarini litsenziyalash tartibini belgilaydi.

4. "Reklama to’g" risida "gi qonun (2015) - qonuniy totalizatorlardan tashqari har qanday qimor xizmatlarini targ’ib qilishni taqiqlaydi.

Asosiy qoidalar:

• kazino, o’yin avtomatlari va onlayn gembling taqiqlangan bo’lsa;
• faqat davlat tomonidan tartibga solinadigan sport stavkalariga ruxsat beriladi;
• yagona qonuniy operator - Topaz (Azerinteltek);
• internet orqali offshor kazinolarda ishtirok etish ma’muriy huquqbuzarlik hisoblanadi;
• har qanday qimor o’yinlarini litsenziyalangan stavkalardan tashqari reklama qilish jarima va resurslarni blokirovka qilish bilan jazolanadi.

---

Qonuniy qimor o’yinlari

2010 yildan beri Ozarbayjonda faqat bitta qimor oʻyin-kulgi turi - sport oʻyinlariga ruxsat berilgan.

Ular Azerinteltek kompaniyasiga tegishli Topaz davlat platformasi (Ozarbayjon Yoshlar va sport vazirligi hamda Turkiyaning Inteltek qoʻshma korxonasi) orqali tartibga solinadi.

Topaz tizimining xususiyatlari:

• sport va kibersport uchun stavkalarni qabul qiladi;
• mamlakat shaharlarida onlayn va jismoniy punktlar orqali foydalanish mumkin;
• davlat tomonidan litsenziyalanadi;
• budjetga va sport jamg’armalariga soliqlar va ajratmalar to’laydi;
• futbolchining eng kam yoshi - 18 yosh.

Shunday qilib, Topaz «Sportloto» yoki «Pari Mutuel» tizimlariga oʻxshash milliy monopolist rolini bajaradi.

---

Onlayn gembling

Ozarbayjonda onlayn kazinolar, poker va offshor bukmeyker saytlari noqonuniy hisoblanadi.

Davlat organlari, shu jumladan Transport, aloqa va yuqori texnologiyalar vazirligi mashhur saytlarga (1xBet, Bet365, Stake, Mostbet, GGbet va boshqalar) kirishni to’sib qo’yadi.

Lekin amalda:

• foydalanuvchilar VPN va oynalardan faol foydalanadilar;
• depozitlar kriptovalyuta yoki elektron hamyonlar (Skrill, Neteller, Perfect Money) orqali amalga oshiriladi;
• Onlayn gembling yoshlar va IT o’quvchilari orasida tobora ommalashib bormoqda.

Tahlilchilarning hisob-kitoblariga koʻra, Ozarbayjonning yashirin onlayn bozori taqiqlarga qaramay, yiliga 150 million dollardan oshadi.

---

Nazorat va javobgarlik

Noqonuniy gemblingga qarshi kurashni quyidagilar olib boradi:

• Ichki ishlar vazirligi (IIV);
• Davlat xavfsizlik xizmati (DSS);
• Raqamli rivojlanish va transport vazirligi.

Ehtiyot choralari:

• domenlar va Telegram-kanallarni blokirovka qilish;
• 5000 manatgacha (2900 dollardan ~) ma’muriy jarimalar;
• yashirin kazinolar tashkil etganlik uchun jinoiy javobgarlik (3 yilgacha ozodlikdan mahrum qilish);
• asbob-uskunalar va daromadlarni musodara qilish.

2024 yilda Ozarbayjon Ichki ishlar vazirligi 250 dan ortiq noqonuniy punkt yopilgani va 1800 dan ortiq sayt bloklangani haqida xabar berdi.

---

Diniy va ijtimoiy jihatlar

Ozarbayjon asosan islom qadriyatlari sezilarli taʼsir koʻrsatadigan musulmon davlatdir.

Shariatda qimor oʻynash haram - gunohkorlik hisoblanadi.

Bu pozitsiya din «axloqiy barqarorlik» siyosati bilan uygʻun boʻlgan davlat tomonidan ham qoʻllab-quvvatlanadi.

Biroq, Ozarbayjon jamiyati, ayniqsa, turizm va raqamli iqtisodiyotni rivojlantirish nuqtai nazaridan, tartibga solinadigan gembling masalasini muhokama qilish uchun tobora ochiqlashmoqda.

---

Iqtisodiy jihat

Rasmiy maʼlumotlarga koʻra, Topaz har yili byudjetga qariyb 30 million manat (18 million dollar) soliq tushumi olib keladi.

Bu mablagʻlar sport va yoshlar dasturlarini rivojlantirishga yoʻnaltirilmoqda.

Ekspertlarning taʼkidlashicha, Ozarbayjonda qonuniy qimor bozori salohiyati qisman liberallashtirilganda yiliga 500 million dollardan oshishi mumkin, jumladan onlayn segment, litsenziyalash va soliqlar.

---

Istiqbollar

2023 yildan boshlab mamlakatda, ehtimol, chet elliklarga mo’ljallangan hududlarda (masalan, Naftalan yoki Gabal) turistik o’yin zonasini yaratish imkoniyati muhokama qilinmoqda.

Shuningdek, Markaziy bank nazorati ostida xorijiy platformalar uchun cheklangan onlayn litsenziyalashni joriy etish gʻoyalari koʻrib chiqilmoqda.

Mumkin boʻlgan qadamlar:

1. Turistlar uchun o’yin zonalarini joriy etish;

2. Lokal domenlar ostidagi onlayn-gembling ruxsatnomasi (.az);

3. Bank API orqali tranzaksiyalarni nazorat qilish;

4. Qimor o’yinlari bo’yicha davlat agentligini tashkil etish.

Hozircha bu tashabbuslar muhokama qilinmoqda, ammo mamlakat bosqichma-bosqich qimor qonunchiligini modernizatsiya qilishga tayyorlanayotgani yaqqol ko’rinib turibdi.

---

Ozarbayjon - kazino va onlayn gembling taqiqlangan, ammo qonuniy sport stavkalari tizimi rivojlangan mamlakat.

Davlat bozorni Topaz monopoliyasi orqali nazorat qiladi, barqaror soliq tushumlari va ijtimoiy xavflarni kamaytirishni ta’minlaydi.

Bugungi kunda Ozarbayjon - qatʼiy nazorat ostidagi mamlakat, lekin iGamingga raqamli qiziqish ortib bormoqda, bu yerda taqiqlar bosqichma-bosqich madaniyatni tartibga solish gʻoyasiga boʻysunib bormoqda.